Η Op Art πριν την γέννηση της Οp Art

Στην Κρήτη, παλιότερα, οι νοικοκυρές φρόντιζαν να ανοίγουν μια φορά το χρόνο τις κασέλες τους, έβγαζαν όλα τα ρούχα στον ήλιο, για να αεριστούν, και τα ξανάβαζαν στην ίδια θέση προσθέτοντας νέα αρωματικά φυτά, λεβάντα και φασκομηλιά, που επιτελούσαν διπλό σκοπό: αρωμάτιζαν την προίκα τους και την προστάτευαν από το σκόρο.  Αυτή την εικόνα των απλωμένων υφαντών στις αυλές των σπιτιών φέρνει στη μνήμη η νέα συλλογή του ζωγράφου Αριστόδημου Παπαδάκη.  

Σλαβικά γλωσσικά κατάλοιπα στον κρητικό λαϊκό λόγο

Στα χρόνια της ενασχόλησής μας με την κρητική λαογραφία και τα κρητικά τοπωνύμια μπορέσαμε να μελετήσουμε την κρητική διάλεκτο, να αναζητήσουμε την ερμηνεία των λέξεων και να διαπιστώσουμε τις γλωσσικές επιρροές που δέχτηκαν οι Κρητικοί στην πορεία των χρόνων. Μια σειρά από κατακτητές πέρασαν από το νησί αφήνοντας ο καθένας το δικό του γλωσσικό ίχνος στην ομιλούμενη ελληνική γλώσσα. Άραβες, Ενετοί, Αιγύπτιοι, Οθωμανοί, ακόμα και οι Γερμανοί τον τελευταίο πόλεμο, συνέβαλαν στη διαμόρφωση του κρητικού γλωσσικού πλούτου. Η επιστημονική έρευνα έχει μελετήσει και συνεχίζει να μελετά διεξοδικά τις ιταλοβενετσιάνικες και τις αραβοτουρκικές γλωσσικές επιρροές και έχουν δημοσιευτεί σχετικές εργασίες και λεξικά. Μέσα σ’ αυτή τη γλωσσική θάλασσα ταξιδεύουν και λίγες λέξεις σλαβικής καταγωγής και λίγα τοπωνύμια, για την παρουσία των οποίων έχουν γίνει προσπάθειες ιστορικής ερμηνείας και σύνδεσής τους με φυσική παρουσία Σλάβων[1].    

Ο ΑΝΕΜΟΚΥΚΛΟΠΟΔΗΣ, ΤΟ ΓΙΟΡΓΑΛΙΔΙΚΟ ΚΡΗΤΙΚΟ ΑΛΟΓΟ, Ο ΝΙΚΟΣ ΓΚΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΑ ΒΟΔΙΑ ΤΟΥ ΓΗΡΥΟΝΗ

 1.      Εισαγωγή
Στους κύκλους της Κρήτης με τους οποίους διατηρούσε επαφές ο Νίκος Κοντοσόπουλος ήταν γνωστός με το παρωνύμιο Μανούσος Ριζιτάκης, με το οποίο συχνά αυτοσυστηνόταν χαριτολογώντας. Το παρωνύμιο αυτό ήταν έμπνευσης του «σάντουλού»[1] του,  όπως ο ίδιος τον προσφωνούσε, και ομοχώριού μου Γεωργίου Μαλεφιτσάκη, από το Τυμπάκι Ηρακλείου, την περίοδο που ο δεύτερος ως νεαρός, τότε, φοιτητής της Φιλοσοφικής Σχολής του Εθνικού Καποδιστριακού Πανεπιστημίου διέμενε στο σπίτι μιας θείας του μεγάλου γλωσσολόγου. Πρωτοετής στην ίδια σχολή γνωρίστηκε μαζί του και συνδέθηκαν με ισχυρούς δεσμούς φιλίας. Η αγάπη του για την Κρήτη και το ριζίτικο τραγούδι καθόρισε τη θεματολογία του παρόντος πονηματίου, το οποίο θα επικεντρωθεί στην παρερμηνευμένη λέξη των ριζίτικων τραγουδιών ανεμοκυκλοπόδης.   

«Λόγος ἐκφωνηθείς εἰς τήν Ἱεράν Μονήν Ἀρκαδίου κατά τήν ἐπέτειον τῆς Ὁλοκαυτώσεώς της τήν 8 Νοεμβρίου 1884»

 

«Λόγος ἐκφωνηθείς εἰς τήν Ἱεράν Μονήν Ἀρκαδίου κατά τήν ἐπέτειον τῆς Ὁλοκαυτώσεώς της τήν 8 Νοεμβρίου 1884»

Εισαγωγικά 

Ο πανηγυρικός λόγος, που αποτελεί το αντικείμενο της παρούσας εργασίας, είναι «Λόγος ἐκφωνηθείς ἐν τῇ Ἐκκλησίᾳ τῆς Ἱερᾶς Μονῆς Ἀρκαδίου τῇ 8ῃ Νοεμβρίου 1884 ὑπό τοῦ Ἱεροδιακόνου κ. Ἰακώβου Πλουμῇ», όπως μας πληροφορεί η εφημερίδα «Αρκάδιον», που τον δημοσιεύει στο φύλλο της 24^ης Νοεμβρίου 1884, και είναι πρώτη η ομιλία που εκφωνήθηκε στην πρώτη επίσημη επέτειο για το εορτασμό της αυτοθυσίας των ηρωικών μαχητών του Αρκαδίου. Επαναδημοσίευσή του έγινε από τον Μιχάλη Τρούλη στη Νέα Χριστιανική Κρήτη το 2008.[1]

Η λαογραφική έρευνα στους οικισμούς των Αστερουσίων

Η λαογραφική έρευνα στους οικισμούς των Αστερουσίων

Στην εισήγησή μου αυτή θα επιχειρήσω να παρουσιάσω τις διάφορες καταγραφές και τις διάσπαρτες αναφορές λαογραφικού υλικού από την περιοχή των Αστερουσίων. Η αρχειακή έρευνα περιορίζεται στο αρχείο του Κέντρου Ερεύνης Ελληνικής Λαογραφίας (στο εξής ΚΕΕΛ), στο Λαογραφικόν Φροντιστήριον (στο εξής ΛΦ) του καθηγητή Γεωργίου Μέγα, τα χειρόγραφα του οποίου φυλάσσονται στην Ελληνική Λαογραφική Εταιρεία, στο Σπουδαστήριο Λαογραφίας (στο εξής ΣΛ) του καθηγητή Γεωργίου Σπυριδάκη, στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και στο Λαογραφικό Αρχείο (στο εξής ΛΑ), που δημιουργήθηκε από τον καθηγητή Μανόλη Βαρβούνη και φυλάσσεται στο Εργαστήριο Λαογραφίας και Κοινωνικής Ανθρωπολογίας του Δημοκριτείου Πανεπιστημίου Θράκης. Δεν ερευνήθηκαν και επομένως δεν εντάχθηκαν στην παρούσα εισήγηση τα αντίστοιχα λαογραφικά αρχεία των πανεπιστημίων Θεσσαλονίκης και Ιωαννίνων. Σε επίπεδο βιβλιογραφίας καταγράφηκαν οι αυτοτελείς λαογραφικές εκδόσεις τοπικού ενδιαφέροντος και επιχειρήθηκε ο εντοπισμός αναφορών σε καταγραφή λαογραφικού υλικού από την περιοχή σε λαογραφικές εκδόσεις γενικότερου γεωγραφικού ενδιαφέροντος.